Ondervoeding treft vooral senioren. Verlies van eetlust, ongeschikt voedsel, eenzaamheid en vermoeidheid zijn allemaal factoren die bijdragen aan deze stille ziekte met ernstige gevolgen. Voedingsdeskundige Camille Le Quéré belicht het onderwerp.
In Frankrijk lijden meer dan twee miljoen mensen aan ondervoeding. Hieronder zijn ongeveer 400.000 ouderen die thuis wonen en 270.000 in verzorgingstehuizen*. Dat is bijna een derde van alle verpleeghuisbewoners. Ondervoeding is een veel voorkomend verschijnsel en de gevolgen van de gezondheidscrisis hebben de situatie waarschijnlijk niet geholpen.
Maar waar hebben we het over? Ondervoeding treedt op wanneer het voedsel dat we eten onvoldoende is om in onze voedingsbehoeften te voorzien,” legt voedingsdeskundige Dr. Camille Le Quéré uit. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, hebben ouderen een hogere eiwit- en energiebehoefte dan jongeren en volwassenen. Maar ze hebben minder eetlust. Het verlies van smaak en reuk, ziekten, cognitieve problemen, depressie, mond- en tandproblemen of te restrictieve diëten – zonder zout of suiker – zetten allemaal een rem op het verlangen om te eten “. In de praktijk wordt ondervoeding gediagnosticeerd door een gewichtsverlies van meer dan 5% in één maand, 10% in zes maanden of een BMI** van minder dan 21. De diagnose is ondervoed.
Deze verloren kilo’s zijn verre van anekdotisch, maar verzwakken het lichaam van ouderen en maken hen kwetsbaarder. Ondervoeding leidt tot een cascade van disfuncties. Het risico op vallen en breuken neemt toe en het immuunsysteem gaat achteruit. Het is de eerste stap naar afhankelijkheid. ” Ondervoeding voorkomen en behandelen is een echt volksgezondheidsprobleem”, bevestigt de specialist.
Betere herkenning van de tekenen van ondervoeding
Toch wordt deze stille ziekte niet altijd goed opgespoord. Ze wordt soms ondergeschikt gemaakt aan meer zichtbare acute ziekten. Het is ook moeilijk om de tekenen van ondervoeding te herkennen bij bewoners die al zwak zijn. Ouderen kunnen zich moe voelen, maar pas als de ondervoeding ernstig wordt, verschijnen er andere tekenen. “Als ondervoeding in een vroeg stadium wordt ontdekt, is het gemakkelijker te behandelen. Regelmatige gewichtscontrole is een eenvoudige en effectieve manier om ondervoeding op te sporen “, zegt de specialist.
Gerontologen hebben ook een test, de Mini Nutritional Assessment (MNA®), die het risico op ondervoeding beoordeelt op basis van eetgewoonten, levensstijl en mate van zelfstandigheid. Op een meer informeel niveau zijn kleren die zweven, een trouwring die niet meer om de vinger past of een dienblad met maaltijden waar nauwelijks van gegeten is allemaal waarschuwingssignalen. “In bejaardentehuizen maakt teamwork tussen zorgassistenten, artsen en verzorgers het gemakkelijker om ondervoeding te voorkomen en aan te pakken,” voegt Dr. Le Quéré toe
Le Quéré.
Goede initiatieven in de keuken
Er zijn ook eenvoudige stappen die genomen kunnen worden om het risico op ondervoeding te verminderen. Voor Camille Le Quéré,
“Het kan gaan om het verhogen van de frequentie van de voedselinname naar vier of vijf maaltijden per dag, met tussendoortjes. Een ander voorbeeld: het dieet verrijken met basisproducten zoals gecondenseerde volle melk, gesmolten boter, room, pasta, eieren, griesmeel, fruit of voedingssupplementen. ” Passende lichaamsbeweging is ook essentieel: iemand die ondervoed is voeden is niet genoeg als je de spieren niet stimuleert “.
Ook in de keuken zijn er steeds meer goede initiatieven. Chef-koks werken aan nieuwe manieren om gerechten te presenteren, zodat ouderen weer zin krijgen om te eten en meer van hun maaltijden gaan genieten. Eten met je handen” is een ander voorbeeld van de dringende noodzaak om je aan te passen aan je gasten. Met deze manier van koken kunnen mensen met cognitieve beperkingen en die moeite hebben met het hanteren van bestek hun onafhankelijkheid terugwinnen door hun vingers te gebruiken om te eten.
Hoewel er nog veel ruimte is voor verbetering, is de houding aan het veranderen. Het bewijs is te vinden in de 4e Nationale Week van Ondervoeding, van 7 tot 14 november, waarin professionals in de gezondheidszorg en sociale zorg worden uitgenodigd om bewustmakingscampagnes te voeren gericht op bewoners, verzorgers en professionals.
Voor meer informatie: www.luttecontreladenutrition.fr
* Société Francophone Nutrition Clinique & Métabolisme (SFNEP)
** Body Mass Index