Elk jaar is het op 21 september Wereld Alzheimer Dag, de belangrijkste neurodegeneratieve ziekte waarvoor momenteel geen genezing bestaat. Dit is een gelegenheid om te kijken naar de symptomen en het belang van vroegtijdige diagnose. Professor Marc Verny, neuroloog van opleiding en hoofd van de geriatrische afdeling van het Hôpital de la Pitié Salpêtrière (APHP), legt uit.
Wat zijn de eerste symptomen van de ziekte van Alzheimer?
De ziekte van Alzheimer is progressief en in het begin bouwen hersenletsels zich op, maar er zijn geen klinische verschijnselen. Milde symptomen – geheugenproblemen zonder invloed op de dagelijkse activiteiten – treden dan op, voordat het stadium wordt bereikt waarin de problemen meer uitgesproken zijn en een zeer grote invloed hebben op het dagelijks leven. Dit is het stadium waarin de ziekte van Alzheimer meestal wordt genoemd.
Geheugenproblemen komen het meest voor. Het proces dat wordt beïnvloed is dat van het opnemen van nieuwe informatie en het creëren van nieuwe herinneringen, gekoppeld aan het episodisch geheugen. Er kunnen ook zeldzamere symptomen zijn bij het begin van de ziekte, zoals taalstoornissen en moeite met het vinden van woorden.
Wat het gedrag betreft, kunnen er vroege tekenen zijn zoals apathie – moeite met beslissingen nemen of actie ondernemen – of, in een verder gevorderd stadium, het ontstaan van waanvoorstellingen en gevoelens van vervolging. Zonder deze klinische tekenen kan de ziekte niet gediagnosticeerd worden.
Kan het verward worden met andere ziekten?
Vaak wordt voor het eerst aan de ziekte van Alzheimer gedacht tijdens de diagnostische procedure, en kan deze ziekte worden bevestigd naarmate de ziekte voortschrijdt door het verschijnen van andere tekenen die de diagnose ondersteunen. Omgekeerd kunnen bepaalde elementen wijzen op een differentiële diagnose, zoals de ziekte van Lewy body of L.A.T.E., die sterk lijkt op de ziekte van Alzheimer in die zin dat er ook sprake is van geheugenproblemen die lange tijd geïsoleerd blijven, met een langzamere progressie. Er kan een aantal tests worden voorgesteld om onderscheid te maken tussen deze ziekten, waaronder MRI van de hersenen, scintigrafie en zelfs een lumbaalpunctie.
Op welke leeftijd treedt de ziekte op en in welk tempo?
De ziekte van Alzheimer verschijnt zelden voor het 65e levensjaar. Bij het begin van de klinische verschijnselen – het milde stadium of lichte neurocognitieve problemen– zijn mensen zich goed bewust van hun eerste problemen. Patiënten komen dan meestal zelf naar de kliniek omdat ze zich bewust zijn van de problemen. Deze fase duurt over het algemeen 10 tot 15 jaar. Daarna komt het stadium van de zogenaamde ernstige neurocognitieve stoornissen, waarbij de gevolgen voor het dagelijks leven groter zijn. Deze fase begint meestal na de leeftijd van 75 jaar.
Hoe wordt het tegenwoordig medisch behandeld?
Een vraag die regelmatig gesteld wordt door patiënten is: “Bestaat er medicatie? We kunnen de klok niet terugdraaien of de ziekte echt afremmen. De behandelingen die er zijn, beperken de symptomen, maar worden niet vergoed – ongeveer € 25 per maand. We mogen echter de problemen en moeilijkheden die met de ziekte gepaard gaan niet over het hoofd zien, zoals depressies, die vrij vaak voorkomen, angst opwekken en ongemak veroorzaken, of chronische ziekten.
Afhankelijk van het stadium van de ziekte kunnen we ook cognitieve stimulatie bieden: logopediesessies, wekelijkse huisbezoeken door gespecialiseerde teams op basis van een sociaal pakket van 3 maanden of dagopvang voor patiënten met grote problemen. Er zijn ook verschillende hulpmiddelen voor dagelijks gebruik.
Wat kan er naast zorg ook gedaan worden om de ziekte te verlichten?
In werkelijkheid zijn er maar heel weinig gecontroleerde onderzoeken die de voordelen van stimuleringspraktijken voor mensen met deze ziekte evalueren. Tot de heilzame activiteiten en technieken die positieve resultaten hebben laten zien, behoren kunstzinnige therapie, muziektherapie, therapie met huisdieren, etc. Het is daarom raadzaam om voor de patiënt te zorgen door activiteiten voor te stellen die hij of zij leuk vindt, en dit op een zorgzame manier te doen.
Welk ander advies zou je geven aan iemand in je omgeving die zijn of haar geheugen verliest?
Het eerste advies is heel eenvoudig: stimuleer de persoon. Het is bewezen dat fysieke activiteit – niet per se sport, het kan ook wandelen zijn – een positief effect heeft op het concentratievermogen van de persoon. Alle andere zogenaamde vrijetijdsactiviteiten – koken, schilderen, gezelschapsspelletjes, enz.
Hoe vroeger de ziekte wordt gediagnosticeerd, hoe beter de resultaten kunnen worden bereikt door het gebruik van hulpmiddelen, eventueel medicatie en stimulatie. Hoe meer de ziekte vordert, hoe meer we anosognosie zien: mensen zijn zich niet bewust van hun problemen en denken dat ze geen geheugenproblemen hebben. Dit maakt de behandeling complexer. Anticipatie, wanneer de patiënt zich bewust is van deze problemen, zal daarom de behandeling vergemakkelijken.
Wat zijn volgens u de grootste uitdagingen voor deze ziekte op dit moment? Wat kunnen we in de toekomst wetenschappelijk hopen te bereiken?
Er zijn vandaag de dag een aantal belangrijke doelstellingen voor de ziekte van Alzheimer. Er is aanzienlijke vooruitgang geboekt op het gebied van diagnose, waardoor we patiënten precieze antwoorden kunnen geven. Waar we nu allemaal op wachten, zijn behandelingen die op zijn minst de progressie van de ziekte kunnen stoppen. Onderzoek boekt vooruitgang, maar dat kost tijd. In 20 jaar is er al veel vooruitgang geboekt en over vijf tot tien jaar hopen we meer betrouwbare informatie te hebben over behandelingen met anti-amyloïde antilichamen die bemoedigende resultaten hebben laten zien.
Wat betekent 21 september, Wereld Alzheimer Dag?
Minstens 24 uur lang staat de ziekte in de schijnwerpers, zodat mensen erover kunnen praten. Dit is vooral voor patiënten en hun familie van groot belang. Het andere grote voordeel is dat het de gelegenheid biedt om de balans op te maken van de nieuwste en belangrijkste wetenschappelijke ontwikkelingen.
Het is ook een moment om het bewustzijn te vergroten zodat mensen eerder gediagnosticeerd kunnen worden. Nog maar een paar jaar geleden dacht men dat 50% van de Alzheimerpatiënten geen diagnose had. Maar een arts raadplegen kan ook leiden tot een hele reeks diagnoses, zelfs diagnoses die “niet gerelateerd zijn aan neurodegeneratieve ziekten” – zoals slaapstoornissen, epilepsie… en dat is een van de boodschappen die indirect wordt overgebracht door deze dag!
Zorg voor bewoners met de ziekte van Alzheimer bij Emera
Bij Emera worden mensen die lijden aan ziekten die verband houden met ernstige cognitieve stoornissen, zoals de ziekte van Alzheimer, verzorgd in beschermde wooneenheden met ondersteuning die is aangepast aan hun problemen, met name op basis van niet-medicamenteuze therapieën.
Meer informatie over onze Alzheimer zorg: https: //www.emera.fr/projets-soins/soins-medicaux-senior/soins-alzheimer/